به گزارش ایلنا، ترکیه در تازه‌ترین اقدام در حوزه گاز، ساخت خط لوله گاز از کشورش به نخجوان را آغاز کرده و شرکت دولتی توزیع گاز ترکیه بوتاش مناقصه‌ای را به منظور ساخت خط لوله گاز طبیعی به جمهوری خودمختار نخجوان اعلام کرده است.
این خط لوله جدید که به موازات فروش گاز ایران به جمهوری آذربایجان و هم‌زمان با تلاش آنکارا برای بهبود روابط سیاسی با ایالات متحده انجام می‌شود را می‌توان گامی دیگر از سوی ترک‌ها برای تحقق رویای هاب گازی شدن، دانست، ضمن اینکه با توجه به موقعیت راهبردی ترکیه در نزدیکی مرزهای اروپا به عنوان هاب انرژی جنوب اروپا و وجود زیرساخت‌های انتقال گاز حوزه دریای خزر، بسیاری از کشورهای منطقه نیز خواهان توسعه همکاری با آنکارا هستند و یکی پس از دیگری این کشور را برای دستیابی به آرزویش یاری می‌کنند.
جمهوری خودمختار نخجوان که مابین ایران و ارمنستان قرار گرفته و مرز کوتاهی نیز با ترکیه دارد، از زمان‌های بسیار دور برای مصرف گرمایشی و تولید برق به گاز ایران وابسته بوده و نیاز گازی خود را بر اساس قرارداد سواپ که در سال 2004 بین ایران و آذربایجان امضا شده است، دریافت می‌کند.
بر این اساس آذربایجان، گاز شهر مرزی آستارا در ایران که به شبکه گاز ایران متصل نیست را تامین می‌کند و متقابلا ایران 85 درصد این میزان را به جمهوری نخجوان ارسال می‌کند. 15 درصد اختلاف حجم به عنوان حق ترانزیت در این قرار داد قید شده و جمهوری آذربایجان در سالهای اخیر درصدد تجدیدنظر در این مقدار است. حال سوال این است که آیا احداث خط لوله رقیب از ترکیه به نخجوان می‌تواند آذربایجان را به منظور مذاکره در مورد کاهش این حق ترانزیت ترغیب کند و یا اینکه اهداف آن فراتر از این موضوعات پیش‌بینی شده است؟
نصرالله سیفی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره برنامه ترکیه برای ساخت خط لوله انتقال گاز به نخجوان اظهار داشت: ترکیه از قدیم‌الایام به خاطر موقعیت سرزمینی که دارد بدنبال این بود که هاب گازی منطقه شود و در این رابطه چند پروژه از جمله ترک‌استریم، ناباکو٫ واردات ال.ان.جی از جنوب سرزمین خود در آب‌های مدیترانه و…. تعریف کرده که برخی به نتیجه رسیده و برخی نیز ابتر مانده است.
وی افزود: ترکیه حدود 20 سال است که روی راهبرد پروژه‌های گازی خود اصرار دارد و البته جواب هم می‌گیرند، چون ثبات‌قدم داشته‌اند و این در حالی است که ما همواره در اجرایی کردن اهداف نوسانی فکر کردیم.
مدیر عامل اسبق شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت یادآور شد: قطعا با روالی که ترکیه در پیش گرفته می‌تواند به عنوان هاب گازی باشد و در شرایطی که امکانات ما به خاطر تحریم محدود شده و در جاهایی هم که دست‌مان باز است خودمان به نحوی راه‌ها را سد کرده و تحریم‌ها را کوچک شمرد‌ه‌ایم، آنها حتی می‌توانند ما را از بازار منطقه‌ای گاز خارج کنند.
وی گفت: برای هاب شدن، داشتن منابع شرط لازم نیست اکنون همه کشورها به نحوی منابع در اختیار دارند یا متعلق به خودشان است و یا به صورت نیابتی جایی منبع دارند مثلا وقتی امارات در ترکمنستان منبع گازی استخراج و به نام خودش ثبت می‌کند و یا در حالی که شل منبعی ندارد ولی بیش از 2.5 میلیون بشکه در روز تولید و چندین میلیون بشکه هم ذخایر از نیجریه تا استرالیا دارد، پس می‌بینیم که نیازی به وجود ذخایر در داخل سرزمین نیست.
سیفی در ادامه با اشاره به انتقال گاز ایران به ترکیه و دلیل تعلل در تعمیر خط لوله آسیب‌دیده تصریح کرد: قرارداد گازی با ترکیه دارای ماده take or pay بوده است یعنی اگر گاز را دریافت هم نکنند باید پول آن را پرداخت کنند. اقتصاد در ترکیه به این شکل نیست که کالا را نبرند و پول آن را بپردازند، باید ببینیم که اشکال فنی چیست و یا اینکه شاید پیشنهاد بهتری دارند که خسارت‌هایشان را پوشش دهد و سود هم داشته باشد، تجربه نشان داده که منافع مادی برای ترک‌ها مهم است. شاید به دنبال این است که گاز را از ایران نبرد و پول گاز را هم بدهد و از جای دیگر که نفع بیشتری داشته باشد واردات انجام دهد یا امتیاز دیگری گرفته باشد.
وی خاطرنشان کرد: تعلل ترکیه در برقراری جریان گاز برای گرفتن تخفیف در قیمت نیست، چون دو بار به داوری رفته‌اند و طبق قرارداد فی‌مابین ایران و ترکیه طرفین قرارداد بیش از دو بار امکان طرح اصلاح قیمت ندارند، اکنون ما می‌توانیم درخواست پرداخت کنیم چون قرارداد TAKE OR PAY است، اما چون در قضیه قراردادهای دیگر از جمله پاکستان پیگیر نشدیم شاید تصور کرده‌اند که ما گذشت می‌کنیم و یا اینکه شاید بدنبال این هستند با کالای دیگر معاوضه کنند اما در هر حال این موارد در حوزه قراردادی نیست.
این کارشناس حوزه انرژی تاکید کرد: برای اینکه بتوانیم حاکمیت داشته باشیم فقط بحث ذخایر نیست، ترکیه شبکه داخلی دارد، و هم به کشورهای دارای ذخایر و هم به کشورهای متقاضی گاز دسترسی دارد، یعنی هم فروشنده و هم خریدار است، البته ما هم این موقعیت را داریم ولی استفاده نکرده و قراردادهایمان مثل کرسنت، ترکمنستان و پاکستان یکی پس از دیگری را به نحوی از دست دادیم تا کشوری مثل ترکیه که تا مدت‌های نه چندان دور زغال‌سنگ می‌سوزاند مدعی هاب گازی باشد.
وی با بیان اینکه ما باید در سیاست‌های سیاسی-تجاری‌مان بازنگری کرده و به موقع بهره ببریم، گفت: به خاطر سهل‌انگاری‌هایی که در گذشته داشتیم، اکنون همانند یک شیر خفته هستیم که توانایی دارد ولی حرکتی نمی‌کند و دیگران نیز قلمروی او را می‌گیرند، در حالی که باید به هر شکل ممکن اهداف بازار را بگیریم، نباید اجازه دهیم امریکا از هزارها کیلومتر دورتر برای منافع منطقه‌ای ما تعیین تکلیف کند، به عنوان مثال وقتی در ترکیه اقدام به کودتا شد ایران به دولت فعلی ترکیه کمک کرد، ما چه زمانی می‌خواهیم اعتبارت‌مان را نقد کنیم؟
