معاون مدیر عامل اکتشاف نفت با اعلام این خبر که در خلیج فارس یک دکل در میدان یلدا در حال حفاری و نزدیک است که به هدف برسد، گفت: ما ممکن است از نظر تکنولوژی عقب باشیم اما بخاطر نیروهای متخصصی که داریم از کشورهای دیگر جلوتر هستیم، کلا در حفاری از هر سه چاه دو چاه به نتیجه می‌رسد، حتی سال گذشته در ایران هر دو چاهی که حفر شد به نتیجه رسید.
سیدعلی معلمی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره تفاوت فرایند اکتشاف در ایران و سایر کشورهای دارای منابع هیدروکربوری اظهار داشت: اکتشاف یک فرایند زمانبر و نیاز به سرمایه‌گذاری‌های طولانی‌مدت داشته و ممکن است 5 تا 7 سال طول بکشد و با موضوع تولید متفاوت است. در مورد فرآیند تولید می‌توانیم تصمیم بگیریم که افزایش و یا کاهش داشته باشیم، بنابراین کشورهای حوزه خلیج‌فارس که منابع هیدروکربوری دارند برنامه‌هایشان را طولانی‌مدت طرح‌ریزی می‌کنند، در ایران هم به همین منوال است. در کشور ما بر اساس سیاست‌های ابلاغی در برنامه‌های 5 ساله، مشخص می‌شود که چه حجمی هیدروکربور نفت و گاز در طی 5 سال باید کشف کنیم، فعالیت‌هایمان برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود.
اکتشاف تحریم‌پذیر نیست
وی افزود: در کشور ما علیرغم تمام مشکلات تحریمی و محدودیت‌های فنی با توجه به برنامه‌هایی که از قبل در فعالیت‌های اکتشافی طراحی کرده بودیم، توانستیم به اهداف خود برسیم و آنچه را در برنامه پنج‌ساله در بحث نفت و گاز برایمان مشخص شده بود، محقق کردیم.
ریسک‌مان را کم می‌کنیم چون پول نداریم
معاون مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در ادامه به مقایسه وضعیت اکتشاف در ایران و سایر کشورها پرداخت و گفت: در کشورهای اطراف تعداد چاه‌های اکتشافی که حفر کردند بیش از چاه‌های ما است اما درصد چاه‌هایی که ما به موفقیت رسیدیم نسبت به آنها خیلی بیشتر است. ما به خاطر مباحث بودجه و محدودیت‌های مالی و فناوری که داریم با حساسیت بیشتری اقدام می‌کنیم، تا ریسک‌ها کمتر شود. مثلا در عمان طی یک سال، بیش از 100 چاه اکتشافی حفر شده اما تعداد چاه‌هایی که به هدف رسیده بسیار کم است، مجموع این عوامل منجر به این شد که ما در سال 2019 از لحاظ حجم اکتشاف هیدروکربوری در دنیا اول شدیم.
وی در ادامه به فرایند اکتشاف اشاره کرد و گفت: در فرایند اکتشاف اولین بخش ژئوفیزیک و سپس لرزه‌نگاری و مغناطیس‌سنجی است. در دنیا معمولا شرکت‌های صاحب تکنولوژی وارد این مقوله شده‌اند و بسیار هم انحصاری و بیشتر شرکت‌های خاصی از کشورهای امریکا تا حدی هم اروپا و چین این تکنولوژی را دارند، ما هم در بحث ژئوفیزیک حداکثر سه تا چهار شرکت داخلی داریم.
دستگاه‌های قدیمی هزینه‌هایمان را بالا برده
معلمی گفت: یکی از بخش‌هایی که ما واقعا مشکل داریم ژئوفیزیک و تجهیزات مورد نیاز است که در شرکت‌های داخلی و پیمانکاران بشدت بروز کرده و بنوعی در این چند سال نتوانسته‌اند تجهیزات را بروز کنند و از تجهیزات قدیمی استفاده می‌کنند. ما برای تمام تجهیزات مورد نیاز مجوز واردات گرفته‌ایم اما امکان واردات نداریم بطوری که کار یکی از شرکت‌ها به خاطر اینکه نتوانسته تجهیزات را وارد کند، 6 ماه متوقف مانده است. البته بعد از برجام پیمانکاران بر اساس نیاز شروع به واردات کردند اما بهرحال نیاز است که تجهیزات بروزرسانی و دائما جایگزین شوند. شرکت‌هایی که قبلا در فعالیت‌های ژئوفیزیک درگیر بودند تجهیزات خود را بروز کردند اما در کل اکنون از دستگاه‌های قدیمی استفاده می‌کنیم که هزینه‌ها را بالا می‌برد.
وی درباره اکتشاف منابع غیرمتعارف نیز بیان کرد: در رابطه با شناسایی منابع غیرمتعارف پروژه‌های پژوهشی داشتیم، مناطقی که پتانسیل منابع غیرمتعارف را دارند شناسایی شده و در شیل نفتی و گازی برآورد حجم هم داشته‌ایم، اما فعلا شرکت ملی نفت راغب به بهره‌برداری از این ذخایر نیست، بنابراین یک محدودیت قانونی وجود دارد و جزء انفال است که بخش خصوصی هم مثل معادن نمی‌تواند ورود کند، در حالی که بهترین بازدهی را دارند. اگر مجلس مجوز بدهد تا بخش خصوصی ورود کند بیش از معادن فلزی و غیر فلزی بازدهی دارد.
اوضاع نفت و گاز شیل در ایران چگونه است؟
معاون مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران ادامه داد: در منطقه لرستان مطالعاتی داشتیم و مشخص شد که پتانسیل خوبی در منطقه سرگلو و گرو به لحاظ شیل گازی وجود دارد، در منطقه قالی‌کوه نیز در همین استان شیل نفتی شناسایی شده که حجم خوبی داشته و کاملا آماده توسعه است. اما در هر حال منابع غیرمتعارف فعلا مقرون به صرفه نیست ضمن اینکه فناوری هم نداریم.
پارسال هر دو چاهی را که حفر کردیم به نفت رسیدیم
وی گفت: در دنیا همچنان اکتشاف را قمار بازی می‌گویند یعنی هر قدر مطالعات اولیه و زمین شناسی و ژئوفیزیک خوب انجام شود از هر سه چاهی که حفر می‌شود یک چاه به هیدروکربن می‌رسد، البته در کشورهای صاحب‌نام هم تا زمانی که حفاری نشود نمی‌توان با اطمینان گفت که نفت و گاز وجود دارد یا خیر. ما ممکن است از نظر تکنولوژی عقب باشیم اما بخاطر نیروهای متخصصی که داریم از کشورهای دیگر جلوتر هستیم، کلا در حفاری از هر سه چاه دو چاه به نتیجه می‌رسد، حتی سال گذشته در ایران هر دو چاهی که حفر شد به نتیجه رسید، یعنی ریسک اکتشافی ما پایین است اما این موضوع هم در اکتشاف معمول است که چاه حفر شود و به هیدروکربن نرسیم.
400 برابر سود اکتشاف هیدروکربن
معلمی درباره هزینه حفر یک چاه اکتشافی خاطرنشان کرد: اینکه چاه در دریا و یا خشکی باشد، هزینه متفاوت است، هزینه‌ها از 20 میلیون یورو شروع می‌شود، اگر مدت زمانی را هم که صرف می‌شود، محاسبه کنیم هزینه بالاتر می‌رود، هنچنین بستگی به اینکه عملیات ژئوفیزیکی هم انجام شده باشد باز هم هزینه اضافه می‌شود، اما اگر به هیدروکربن برسیم اکتشاف یکی از سودآورترین کسب و کارها است شاید 400 برابر سود بازگشت سرمایه داشته باشد. مثلا در میدان ارم و نام‌آوران حجم هیدروکربور قابل استحصال نزدیک به 5 میلیارد بشکه است که اگر برداشت شود سود سرشاری نصیب کشور می‌کند. ارم به خاطر نوع گاز شیرین در برنامه توسعه قرار دارد و نام‌آوران هم در منطقه‌ای است که تاسیسات زیربنایی آن آماده است، بنابراین در محاسبات توسعه بقیه میادین قرار داده می‌شود.
