توسعه پایدار در میدان‌های مشترک غرب کارون/ تولید نفت در مسیر صعودی
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت با تشریح برنامه‌های راهبردی این شرکت برای توسعه میدان‌های مشترک غرب کارون اعلام کرد: تکمیل زیرساخت‌های فرآورشی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین حفاری، جمع‌آوری گازهای همراه و رعایت الزامات زیست‌محیطی، از مهم‌ترین اقدام‌های است که طی ماه‌های گذشته در غرب کارون محقق شده است.
نصرالله زارعی در گفت‌وگو با خبرنگار شانا در پاسخ به پرسشی درباره دستاوردهای یک سال گذشته شرکت متن اظهار کرد: دولت چهاردهم در همان ماه‌های نخست فعالیت، توجه ویژه‌ای به میدان‌های مشترک غرب کارون داشت. در این مدت توانستیم مقدار قابل توجه‌ای به تولید نفت کشور اضافه کنیم که بخش عمده آن از میدان‌های مشترک حاصل شده است.
وی با بیان اینکه توسعه میدان آزادگان جنوبی با وجود ظرفیت عظیم، سال‌ها به‌دلیل کمبود ظرفیت فرآورش با محدودیت تولید روبه‌رو بود، افزود: حلقه مفقوده این پروژه، واحد فرآورش مرکزی یا همان سی‌تپ بود که تکمیل آن با تأخیر مواجه شد. در مقطعی با طراحی و استقرار یک واحد پیش‌ساخته اسکید مانتد، ظرف کمتر از یک سال بخشی از این مشکل را برطرف کردیم و زمینه افزایش تولید فراهم شد.
عبور از محدودیت ظرفیت و آماده‌باش برای افزایش تولید
مدیرعامل شرکت متن با بیان اینکه میدان آزادگان جنوبی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های نفتی مشترک ایران و عراق ذخایر عظیمی در خود جای داده است، تصریح کرد: هر روز تأخیر در بهره‌برداری کامل از این میدان معادل از دست رفتن درآمدهای بالقوه و انتقال فرصت‌ها به کشور همسایه است. رفع محدودیت‌های فرآورشی و ایجاد زیرساخت‌های پایدار طی ماه‌های گذشته به یکی از اولویت‌های اصلی شرکت مهندسی و توسعه نفت تبدیل شده است.
زارعی با اشاره به اینکه با افزایش تولید در آزادگان و بهره‌برداری از میدان‌های سپهر و جفیر، ظرفیت ۱۶۵ هزار بشکه‌ای کارخانه واحد فرآورشی غرب کارون به سقف خود رسید، گفت: این به معنای آن بود که دوباره به مشکل کمبود واحد فرآورشی رسیده‌ایم، اما با ورود نخستین واحد فرآورشی از چهار واحد برنامه‌ریزی‌شده آزادگان جنوبی به مدار، این محدودیت رفع شد.
وی افزود: پیش‌بینی می‌کنیم تا پایان شهریور همه چاه‌های تکمیل‌شده فاز اول وارد مدار تولید شوند و تا پایان سال نیز باقی‌مانده واحدهای بخش نفت سی‌تپ تکمیل شود.
اهمیت اقتصادی و زیست‌محیطی جمع‌آوری گازهای همراه
مدیرعامل شرکت متن با اشاره به بخش گازی طرح آزادگان بیان کرد: واحد جمع‌آوری و فشرده‌سازی گاز این میدان که ظرفیت روزانه ۲۰۰ میلیون فوت‌مکعب دارد، به‌دلیل موانع خارج از کنترل گروه پروژه با تأخیر مواجه شده است و در تلاش هستیم در نیمه نخست سال ۱۴۰۵ به بهره‌برداری برسد.
زارعی با بیان اینکه این تأخیر به‌طور عمده ناشی از مشکلات تأمین کمپرسورهای فشار بالا و تجهیزات حساس بوده است، گفت: تجهیزاتی که به‌دلیل تحریم‌ها امکان خرید مستقیم آنها وجود ندارد، باید از مسیرهای غیرمستقیم و با زمان طولانی‌تر تأمین شوند. در نهایت این گاز پس از جمع‌آوری به واحد ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ منتقل می‌شود که ۵۰۰ میلیون فوت‌مکعب گاز در روز از میدان‌های غرب کارون دریافت می‌کند. این پروژه افزون بر جلوگیری از هدررفت منابع، نقش مهمی در کاهش آلاینده‌ها و حفاظت از محیط زیست دارد.
وی با تأکید بر اینکه جمع‌آوری گازهای همراه نفت و تبدیل آنها به محصولات با ارزش افزوده، نه‌تنها از نظر اقتصادی به‌صرفه است، بلکه گامی مهم برای توسعه پایدار صنعت نفت محسوب می‌شود، تصریح کرد: جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود شرایط زیست‌محیطی مناطق عملیاتی ازجمله مزایای اجرای این طرح است.
توسعه آزادگان جنوبی نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت
مدیرعامل شرکت متن با بیان اینکه در فاز یک آزادگان جنوبی، عملیات حفاری ۲۰۶ حلقه چاه برنامه‌ریزی شده بود که به‌دلیل به‌روزرسانی مطالعات مخزن، سه حلقه چاه از برنامه حذف شد و چهار حلقه چاه به تزریق پساب و یک چاه مشاهده‌ای اختصاص یافت، اظهار کرد: تاکنون ۱۸۲ حلقه چاه تکمیل و به شرکت نفت و گاز اروندان تحویل شده و تولید روزانه میدان به ۱۶۵ هزار بشکه رسیده است.
زارعی با اشاره به اینکه آزادگان جنوبی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های نفتی کشور نه‌تنها در افزایش تولید، بلکه در توسعه فناوری‌های داخلی نیز نقش کلیدی ایفا می‌کند، افزود: حجم عظیم ذخایر و شرایط پیچیده مخزن، آن را به میدانی راهبردی تبدیل کرده که توسعه آن نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت است.
وی درباره توسعه میدان یادآوران با بیان اینکه اجرای طرح حفاری ۲۴ حلقه چاه آغاز شده که با تکمیل آن، تولید در این میدان، روزانه ۴۲ هزار بشکه افزایش می‌یابد، بیان کرد: هدف‌گذاری ما اتمام این طرح تا پایان سال ۱۴۰۵ است. در عین حال مذاکرات با شریک چینی برای اجرای فازهای دوم و سوم ادامه دارد، همچنین مذاکرات فنی و قراردادی با یک شرکت داخلی نیز در جریان است. با بهره‌برداری کامل از فاز دوم، ظرفیت تولید میدان یادآوران به بیش از ۱۶۵ هزار بشکه در روز می‌رسد.
تداوم عملیات حفاری در میدان‌های مشترک
مدیرعامل شرکت متن درباره توسعه میدان آذر هم با اشاره به اینکه میدان آذر در استان ایلام به‌دلیل شرایط زمین‌شناسی پیچیده از دشوارترین میدان‌های ایران برای توسعه به‌شمار می‌رود و این میدان دارای لایه‌های سخت و ساختار زمین‌شناسی پیچیده است که حفاری را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرده است، اظهار کرد: تجربه آذر نشان داد استفاده از توان داخل و اتکا به دانش بومی می‌تواند حتی در پیچیده‌ترین میدان‌ها نیز موفقیت‌آمیز باشد. این تجربه اکنون در سایر پروژه‌ها نیز در حال تکرار است.
زارعی با تأکید بر اهمیت تداوم عملیات حفاری در میدان‌های مشترک اظهار کرد: برای افزایش برداشت از مخازن مشترک باید به سمت افزایش ضریب برداشت و کاهش زمان حفاری برویم. در این راستا استفاده از دکل‌های پیشرفته، سیستم‌های حفاری جهت‌دار و حفاری چاه‌های چندشاخه در دستور کار قرار گرفته است.
وی به توسعه میدان‌های سپهر و جفیر اشاره کرد و با اعلام اینکه برای نخستین بار عملیات شکاف هیدرولیکی در یکی از چاه‌های سپهر و جفیر اجرا می‌شود، اظهار کرد: این فناوری می‌تواند ضریب بازیافت را به شکل چشمگیری افزایش دهد، همچنین گزینه استفاده از زه‌آب نیشکر برای تزریق به میدان‌های غرب کارون بررسی شده و نتایج اجرای این طرح در جهت افزایش ضریب بازیافت مخازن بسیار مهم و ضروری است.
مدیرعامل شرکت متن با بیان اینکه فناوری حفاری دوشاخه برای نخستین بار پس از سال‌ها در میدان آبان و پایدار غرب با همکاری پیمانکار روسی اجرا می‌شود، گفت: این روش امکان برداشت از دو لایه مخزنی را با یک چاه فراهم می‌کند و سبب افزایش تولید می‌شود. برنامه حفاری پنج چاه دیگر با همین فناوری نیز در دستور کار قرار دارد.
صنعت نفت مقید به حفظ محیط زیست در هورالعظیم
زارعی در پاسخ به این پرسش که راهکارهای شما برای ایجاد تعادل میان توسعه میدان‌ها و حفاظت از محیط زیست چیست، اظهار کرد: در تمام جهان، توسعه و محیط زیست تعارض‌هایی دارند، اما می‌توان با کار کارشناسی و تعامل این تعارضات را به حداقل رساند. در مورد تالاب هورالعظیم، مجموع سطح اشغال‌شده یا خشک‌شده با احداث جاده‌ها و پدها تاکنون کمتر از نیم درصد بوده و با توسعه‌های بعدی نیز به یک درصد مساحت بخش ایرانی تالاب نخواهد رسید.
وی با تأکید بر اینکه برنامه توسعه‌ای ما طوری طراحی شده که حداکثر یک درصد از مساحت تالاب تحت اشغال قرار گیرد و با احداث گذرآب‌های مناسب، گردش آب در تالاب تضمین شود تا همزمان با توسعه، اکوسیستم منطقه نیز حفظ شود، تصریح کرد: رعایت ملاحظات زیست‌محیطی نه‌تنها یک الزام قانونی، بلکه یک مسئولیت اجتماعی برای صنعت نفت است و صنعت نفت خود را مقید به قانون و حفظ محیط زیست در هورالعظیم به‌عنوان یک دارایی و سرمایه ارزشمند کشور می‌داند.
مدیرعامل شرکت متن با بیان اینکه در سال‌های گذشته سوزاندن گازهای همراه نفت افزون بر هدر دادن یک منبع ارزشمند انرژی، آسیب‌های جدی به محیط زیست و سلامت جوامع محلی وارد کرده است، تصریح کرد: با اجرای طرح‌های جمع‌آوری و فرآورش این گازها می‌توانیم هم از این انرژی در صنایع پایین‌دستی و پتروشیمی استفاده کنیم و هم آلودگی هوا را به‌طور چشمگیری کاهش دهیم.
درآمد ۴۰ میلیارد دلاری میادین غرب کارون برای کشور
زارعی با بیان اینکه با وجود تمام موانع، امروز ظرفیت تولید میدان‌های نفتی غرب کارون به بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است، افزود: استفاده از فناوری‌های نوین و بهبود ضریب بازیافت مسیر دستیابی به این هدف را هموار می‌کند، به شرط آنکه محدودیت‌های سرمایه‌گذاری و تأمین دکل‌ها رفع شود.
وی با اعلام اینکه ما در رقابت نابرابر با کشورهای همسایه قرار داریم، افزود: هر روز تأخیر در توسعه یک میدان مشترک به معنای از دست رفتن بخشی از سهم کشور از این منابع است، بنابراین باید با برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری پایدار و استفاده از بهترین فناوری‌ها سرعت توسعه را به حداکثر برسانیم.
مدیرعامل شرکت متن اعلام کرد: تولید میدان‌های نفتی واقع در تالاب هورالعظیم تاکنون حدود ۴۰ میلیارد دلار برای کشور درآمد ارزی خلق کرده است و برای پنج سال آینده حدود ۴۲ میلیارد دلار دیگر پیش‌بینی تحقق درآمد ارزی برای کشور شده است.
استفاده حداکثری از توان مهندسان و متخصصان ایرانی
زارعی در توضیح برنامه‌های آینده شرکت مهندسی و توسعه نفت بیان کرد: تمرکز ما در سال‌های پیش رو همچنان بر توسعه میدان‌های مشترک به‌ویژه در غرب کارون خواهد بود. در این زمینه، پروژه‌های جدیدی برای تکمیل ظرفیت آزادگان، یادآوران، آذر و سایر میدان‌های مشترک طراحی شده است. همچنین نصب یک واحد نمک‌زدایی پیش‌ساخته در واحد بهره‌برداری چشمه‌خوش برنامه‌ریزی شده است که با راه‌اندازی این واحد پیش‌ساخته نمک‌زدایی، برای مدتی محدودیت تولید از چاه‌های دارای آب بالا برطرف می‌شود.
وی با اشاره به اینکه برای رسیدن به اهداف تولیدی باید همزمان با توسعه زیرساخت‌ها، فناوری‌های نوین برداشت و حفاری پیشرفته را نیز وارد مدار کنیم، گفت: ما با بررسی تجارب موفق کشورهای دیگر که در شرایط مشابه فعالیت می‌کنند، به الگوهایی رسیده‌ایم که می‌توانند هم هزینه توسعه را کاهش داده و هم سرعت کار را افزایش دهند، همچنین در نظر داریم بخش مهمی از تجهیزات را در داخل کشور بسازیم تا وابستگی به واردات کاهش یابد.
مدیرعامل شرکت متن با بیان اینکه این برنامه‌ها بدون مشارکت پیمانکاران داخلی و استفاده حداکثری از توان مهندسان و متخصصان ایرانی امکان‌پذیر نخواهد بود، افزود: بخش خصوصی داخلی در سال‌های اخیر نشان داده که توان انجام پروژه‌های بزرگ نفتی را دارد، به شرط آنکه قراردادها و شرایط کاری پایدار و قابل پیش‌بینی باشد. مدل‌های قراردادی جدید انگیزه بیشتری برای سرمایه‌گذاری و اجرای سریع‌تر پروژه‌ها ایجاد کرده است.
اگر بتوانیم مسیر تأمین منابع مالی را هموار کنیم…
زارعی یکی از مهم‌ترین موانع توسعه میدان‌ها را محدودیت منابع مالی دانست و اظهار کرد: هم‌اکنون بخش عمده‌ای از درآمد حاصل از فروش نفت به خزانه دولت واریز می‌شود و سهم ۱۴.۵ درصدی شرکت از درآمد فروش نفت حتی هزینه‌های جاری را پوشش نمی‌دهد، چه برسد به سرمایه‌گذاری‌های توسعه‌ای. این الگوی مالی در بلندمدت قابل دوام نیست، زیرا پروژه‌های توسعه‌ای نیازمند سرمایه‌گذاری مستمر و قابل‌توجه هستند.
وی با بیان اینکه رابطه مالی دولت و شرکت ملی نفت باید به‌گونه‌ای اصلاح شود که بخشی از درآمدهای حاصل از افزایش تولید به‌طور مستقیم صرف توسعه میدان‌ها شود، گفت: چنین الگویی می‌تواند ضمن حذف بوروکراسی‌ها، هزینه‌های غیرضروری مانند تأمین مالی از منابع درآمدی نفتی را کاهش دهد.
مدیرعامل شرکت متن تصریح کرد: دولت چهاردهم نشان داده که اراده جدی برای تحقق این اهداف دارد. اگر بتوانیم مسیر تأمین منابع مالی را هموار کنیم و موانع موجود در تأمین تجهیزات، به‌خصوص دکل حفاری را برداریم، می‌توانیم افزایش قابل‌توجه تولید نفت در میدان‌های نفتی غرب کارون را که به‌طور عمده مشترک هستند، شاهد باشیم.
کمک نیروگاه غرب کارون به شبکه برق کشور
زارعی درباره صادرات از پایانه جاسک هم بیان کرد: سومین محموله صادراتی از پایانه جاسک بارگیری شده است که ایجاد این ظرفیت تازه امکان صادرات منظم و بدون وقفه را فراهم کرده و وابستگی به یک مسیر صادراتی را کاهش داده است.
وی درباره پروژه نیروگاه غرب کارون گفت: هم‌اکنون این نیروگاه برای چندمین سال متوالی با ظرفیت ۴۳۰ مگاوات برق در مدار تولید قرار دارد و افزون بر تأمین نیاز میدان‌ها، مازاد آن به شبکه سراسری برق تزریق می‌شود. با این حال هنوز وزارت نیرو بهای برق تحویلی را پرداخت نکرده است.
مدیرعامل شرکت متن در خصوص همکاری شرکت متن با دانشگاه‌ها هم اظهار کرد: برای نخستین بار مطالعات اجتماعی با همکاری دانشگاه‌های شهید بهشتی، ایلام و جندی‌شاپور انجام شد تا اولویت‌های واقعی مردم مناطق عملیاتی شناسایی شود، این اقدام سبب می‌شود بودجه مسئولیت اجتماعی بر اساس مطالعات علمی و هماهنگی با مقام‌های استانی تخصیص یابد و به جای اقدام‌های پراکنده، پروژه‌های زیرساختی و اثرگذار اجرا شود.
همکاران صنعت نفت در خط مقدم جنگ اقتصادی؛ قدردانم
زارعی با قدردانی از تلاش همه کارکنان و پیمانکاران فعال در پروژه‌های این شرکت گفت: این دستاوردها حاصل کار شبانه‌روزی هزاران نفر است که در شرایط دشوار عملیاتی و با وجود همه محدودیت‌ها برای توسعه صنعت نفت کشور تلاش می‌کنند. آینده صنعت نفت ایران به پشتکار و همت همین نیروهای متخصص و متعهد گره خورده است.
وی در پایان بیان کرد: امروز کشور در جنگ تمام‌عیار اقتصادی قرار دارد و همکاران صنعت نفت در خط مقدم این جنگ حاضر هستند. حضور همکاران و شرکت‌های پیمانکار در جنگ ۱۲ روزه و تجاوز رژیم اشغالگر صهیونیستی در تمام موقعیت‌های تولیدی و توسعه‌ای که مانع از کاهش تولید یا وقفه در توسعه طرح‌ها شد، نشان از شجاعت و فداکاری آنان دارد و بدین‌وسیله از همه این عزیزان کمال تقدیر و تشکر را به عمل می‌آورم.
