بایگانی دسته ی : اخبار صنعتی و اقتصادی

به‌گزارش ایسنا، تفاهم‌نامه صادرات گاز ایران به عراق در سال ۱۳۸۸ امضا و دو سال بعد به قرارداد تبدیل شد. بر اساس این قرارداد، ایران متعهد می‌شد که روزانه ۲۰ تا ۲۵ میلیون متر مکعب گاز به عراق صادر کند. حجم این قرارداد که به منظور تأمین سوخت نیروگاه‌های “المنصوره” و “الصدر” بغداد بود، با یک الحاقیه به ۲۵ میلیون مترمکعب رسید. با این تبصره که در روزهای گرم سال این مقدار تا ۳۵ میلیون مترمکعب افزایش یابد. آبان‌ماه سال ۱۳۹۴ نیز دومین قرارداد صادرات گاز ایران به شهر بصره عراق میان حمیدرضا عراقی – معاون سابق وزیر نفت ایران در امور گاز – و خالد حسن صالح – معاون وقت وزیر برق عراق – امضا شد.

قراردادی که هرچند ایران همواره تاکید داشت، آماده اجرای آن است اما مسائل مختلف از جمله مسائل امنیتی در عراق و عدم گشایش ال سی در این کشور، مدام آن را به تعویق می‌انداخت. سرانجام صادرات گاز طبیعی ایران به بغداد از شامگاه چهارشنبه، ۳۱ خردادماه ۱۳۹۶ با حجم حدود هفت میلیون مترمکعب در روز آغاز و قرار شد سرانجام به ۳۵ میلیون مترمکعب برسد.

صادرات گاز به بصره نیز در سال ۱۳۹۷ آغاز شد و طبق آخرین آماری که از سوی وزارت نفت در اواخر سال گذشته اعلام شده است، میانگین صادرات گاز به عراق نیز روزانه ۱۵ میلیون مترمکعب است که بر اساس توافق‌ها، در سال‌های آتی به روزانه ۴۰ میلیون مترمکعب افزایش خواهد یافت.

با خروج آمریکا از برجام و شروع تحریم‌ها علیه ایران فشار به مشتریان انرژی کشورمان افزایش یافت اما در همان زمان نیز عراق تلاش خود را برای اخذ معافیت از آمریکا و ادامه واردات برق و گاز از ایران کرد و سال گذشته موفق به اخذ معافیت ۴۵ روزه شد. معافیتی که پس از اتمام به مدت ۹۰ روز تمدید شد. با این حال به نظر نمی‌رسد عراقی‌ها قصد داشته باشند زیر سایه معافیت‌های آمریکا تعامل گازی و برقی خود با ایران را ادامه دهند چراکه صراحتاً اعلام کرده‌اند واردات خود را متوقف نخواهند کرد.

چرا عراق مشتری ایران است؟

دلیل این امر را می‌توان در این مساله جست‌وجو کرد که در حال حاضر ۸۰ درصد برقی که در نیروگاه‌های عراق تولید می‌شود، به گاز وابسته است و این کشور از نظرذخایر گازی بسیار فقیر است. کارشناسان بر این باورند که اگر عراق بتواند همه گازهای همراه نفت خود را جمع‌آوری کند، می‌تواند ۳۵ میلیون مترمکعب گاز تولید کند. در حالی که عراق به حدود ۱۵ هزار مگاوات برقی نیاز دارد که کمبودهای فعلی خود را برطرف کند و امکان این‌که با ۳۵ میلیون مترمکعب گاز، بتوان ۱۵ هزار مگاوات برق تولید کرد، وجود ندارد.

در دوره‌ای اما مسائلی بین ایران و عراق پیش آمد و وزارت نیرو، صادرات برق به عراق را برای دریافت طلب خود قطع کرد و این باعث شد که عکس‌العمل‌هایی داخل عراق شکل بگیرد. برخی از وزرای عراق که علاقه‌ای به گسترش ارتباط با ایران نداشتند، در هیأت دولت مطرح کردند که سایر کشورهای همسایه را برای واردات برق و گاز بررسی کنیم و هیات‌هایی را به عربستان، کویت و … روانه کردند. این اقدام آن‌ها عملاً نتیجه‌ای در پی نداشت. از سوی دیگر، عربستان اعلام آمادگی کرد که برای تأسیس برق خورشیدی، سرمایه‌گذاری می‌کند که قیمت آن یک‌چهارم قیمت برق ایران است اما این، طرحی نبود که به زودی به نتیجه برسد و هنوز به مرحله قرارداد هم نرسیده است.

از طرف دیگر، عراقی‌ها از ادامه خرید برق و گاز از سایر کشورها، منصرف شدند. اقدام دیگری که عراقی‌ها انجام دادند، این بود که برای تأمین برق آینده عراق، با شرکت‌های زیمنس و جنرال موتور مذاکراتی انجام دادند و ظاهراً قراردادهای بزرگی هم امضا کردند. اما این شرکت‌ها اعلام کردند تا سال ۲۰۲۲ نمی‌توانند این نیروگاه‌ها را به بهره‌برداری برسانند. درواقع مذاکرات انجام شد، اما بحث تأمین مالی، فاینانس آن و نحوه قرارداد نهایی نشده است.

گاز ایران جایگزین ندارد

دوم اردیبهشت ماه بود که وزارت برق عراق اعلام کرد عراق هیچ جایگزینی برای واردات گاز ایران ندارد و توقف واردات به بهای از دست رفتن ۴۰۰۰ مگاوات ظرفیت در شبکه نیروی عراق تمام می‌شود. مصعب المدرس – سخنگوی وزارت برق عراق – نیز در این باره گفت: تاکنون ما هیچ منبعی برای جایگزین کردن با واردات گاز ایران نداشته‌ایم. عراق برای تأمین خوراک شبکه برق خود به واردات گاز ایران به شدت وابسته است. این کشور ۱۴۰۰۰ مگاوات در شبکه ملی برق تولید می‌کند و ۴۰۰۰ مگاوات نیز با گاز و برق وارداتی، تأمین می‌شود.

وی اعلام کرد واردات گاز عراق از ایران در ژوئن از ۲۸ میلیون متر مکعب در روز به ۳۵ میلیون متر مکعب در روز افزایش پیدا خواهد کرد و به این ترتیب تولید برق با استفاده از واردات از ایران به ۴۷۰۰ مگاوات افزایش پیدا خواهد کرد. وی تاکید کرد که نیازهای برق عراق هر سال هفت درصد رشد می‌کند. در ماه‌های تابستان که از ژوئن آغاز می‌شود و دمای هوا در عراق افزایش پیدا می‌کند، تقاضا در شبکه به ۲۴۰۰۰ مگاوات در روز می‌رسد.

اما در خبرها اعلام شد که لووی الخطیب – وزیر انرژی عراق – هم به‌تازگی و برای چندمین بار اعلام کرده که اکنون شرایط عراق ویژه است و به برق و گاز نیاز شدیدی دارد، ما هیچ گزینه‌ای جز ایران نداریم و معافیت تحریمی برای خرید گاز و برق از ایران ادامه خواهد یافت و با توجه به شرایطی ویژه این کشور، معافیت تحریمی برای خرید گاز و برق از ایران ادامه خواهد یافت چراکه ایران تنها گزینه مناسب برای خرید برق و گاز است و اکنون ما چاره‌ای جز خرید از ایران نداریم. نیاز ما برای گاز حدود دو یا سه سال طول خواهد کشید. یعنی تا زمانی که ما وضع تولید گاز در عراق را بهبود بخشیم.

عراق اکنون ۱۱۰۰ مگاوات برق و نیز گاز برای تولید ۲۸۰۰ مگاوات برق از ایران وارد می‌کند که مجموع آنها به بیش از ۴۰۰۰ مگاوات می‌رسد. این کشور گزینه بهتری از ایران از نظر حجم انرژی، خرید سهل و قیمت مناسب پیدا نکرده است.

یک فرصت برای ایران

در این راستا، سیدحمید حسینی – کارشناس ارشد حوزه انرژی – نیز با تاکید بر این‌که ایران گاز مازاد دارد و به دنبال بازارهای صادراتی است به ایسنا گفت: زمانی که ایران گاز عراق را تأمین می‌کند، باعث می‌شود اقتصاد عراق به نوعی به ایران وابسته شود و این موضوع باعث امنیت شده و روابط دو کشور را پایدار می‌کنند.

وی با بیان این‌که صادرات گاز برای ایران درآمدزایی به همراه دارد، افزود: قیمت گازی که ایران به عراق صادر می‌کند، ۱۰ تا ۱۵ درصد بیش‌تر از قیمت گازی است که داخل ایران توزیع می‌شود. از سوی دیگر عمده مصرف گاز ایران در زمستان است، در حالی که عراقی‌ها به گاز در فصل تابستان نیاز بیش‌تری دارند. زیرا از این گاز برای نیروگاه‌ها با هدف تولید برق استفاده می‌کنند. همین موضوع یک فرصت برای ایران است.

به گزارش ایسنا، برای تأمین آب برخی استان‌ها و کم‌رنگ‌تر شدن دغدغه کم آبی، استفاده از آب دریاها هم یکی از راه‌حل‌هاست. به گفته کارشناسان، با وضعیت کنونی خشکسالی و تغییر اقلیم موجود، چاره‌ای جز رفتن به سمت تأمین آب شیرین از محل آب دریا وجودنخواهد داشت، در این راستا نیز مطالعاتی که وزارت نیرو و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور انجام داده، به تصویب رسیده و ابلاغ شده است که در فاز اول، آب مورد نیاز حاشیه صد کیلومتری جنوب کشور در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خوزستان و بوشهر، به‌طور کامل از آب دریا تأمین شود و از آب‌های درون سرزمینی رفع نیاز شود.

هم‌چنین طبق برنامه‌ریزی انجام شده، باید در آینده دو میلیون مترمکعب در شبانه‌روز، آب‌شیرین کن داشته باشیم؛ هم‌اکنون نیز ۴۰۰ هزار مترمکعب آب شیرین کن در حال ساخت و بهره برداری است و قرار شده تا طی دو فاز، با تأمین ۳۰۰ هزار مترمکعب آب در شبانه‌روز، به اهداف مورد نظر دست یافت و به نظر می‌رسد که با این رویکرد دولت بتواند گام بزرگی در این حوزه بردارد.

موضع دولت درباره تأسیس واحدهای آب شیرین‌کن

اواسط سال گذشته بود که رئیس جمهوری بر این مساله تاکید کرده و گفته بود که ایران تقریباً در یک منطقه خشک قرار گرفته است و ما باید برای مردم به فکر آب باشیم؛ ایران هیچ مشکل آبی ندارد، بلکه مشکل تلاش و برنامه‌ریزی دارد. وی هم‌چنین گفته بود در جنوب و شمال آب داریم؛ چطور تمام کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس از این آب استفاده می‌کنند و ما استفاده نمی‌کنیم و همه چشم ما به آسمان بوده که باران ببارد. خداوند منابع بزرگ آب را در کنار ما قرار داده و باید از آن‌ها استفاده کنیم.

به گفته او، در شمال باید همانند دیگر همسایگان از دریای خزر استفاده کنیم. در حالی که دیگران در حال بهره‌گیری از آب دریای خزر هستند اما ما معطل مانده‌ایم و تماشا می‌کنیم. کشورهای همسایه در دریای خزر، این همه آلودگی درست می‌کنند، به‌گونه‌ای که در ساحل خزر در مازندران، گیلان و گلستان لایه نفتی روی آب بسته شده است و ما استفاده مشروع‌مان از این دریا را به بهانه‌های بسیار جزئی که نادرست و ناصحیح است، انجام نمی‌دهیم.

همچنین اواسط سال گذشته، رضا اردکانیان – وزیر نیرو – اعلام کرد که در زمینه آب‌شیرین‌کن‌ها، ۱۴۲ قرارداد مشارکت بخش خصوصی با سرمایه‌ای بالغ بر ۷,۳۰۰ میلیارد تومان منعقد شده است و وزارت نیرو برنامه‌های ویژه‌ای را برای این موضوع در نظر گرفته است.

احداث و بهره‌برداری ۶۸ واحد نمک‌زدایی در جنوب کشور

بر این اساس، معاون مهندسی و توسعه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، با اشاره به اجرای سیاست تأمین آب شرب نوار ساحلی جنوب کشور از دریا، گفت: در راستای این سیاست‌ها ۶۸ واحد تأسیسات نمک‌زدایی آب در نوار ساحلی جنوب کشور در حال احداث و بهره‌برداری است.

شاهین پاکروح در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که به استناد بند الف ماده‌ی ۳۶ برنامه‌ی ششم توسعه، دولت مکلف است تا پایان اجرای برنامه، حداقل ۳۰ درصد آب آشامیدنی مناطق جنوبی کشور را از طریق شیرین‌سازی آب دریا تأمین کند، اظهار کرد: در حال حاضر در کشور ۶۲ واحد نمک‌زدایی آب با مجموع ظرفیت تولید ۲۶۰ هزار مترمکعب در شبانه روز در حال بهره‌برداری و ۲۵ واحد دیگر نیز با مجموع ظرفیت تولید ۲۳۶۲۲۰ مترمکعب در شبانه روز در دست ساخت است.

وی افزود: از این تعداد ۶۸ واحد با مجموع ظرفیت تولید روزانه‌ی ۴۳۹ هزار مترمکعب در استان‌های واقع در حاشیه‌ی خلیج فارس و دریای عمان قرار دارند که از نظر تعداد ۲.۷۸ درصد و از نظر ظرفیت ۵.۸۸ درصد کل تأسیسات نمک‌زدایی آب شرب کشور را شامل می‌شود.

معاون مهندسی و توسعه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور درباره دیگر طرح‌ها نیز توضیح داد: علاوه بر طرح‌های مذکور، مطالعات طرح جامع ارزیابی سامانه‌های نمک‌زدایی از آب‌های شور و لب شور در مناطقی از هفت استان در نوار ساحلی جنوبی کشور که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از خلیج فارس و دریای عمان قرار دارند، انجام شده است. در این مطالعات امکان جبران کمبود آب استان‌های هرمزگان و بوشهر و بخشی از استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، فارس، خوزستان و کهگیلویه و بویر احمد از طریق سامانه‌های آب شیرین‌کن همزمان بررسی شده است.

به گزارش ایسنا، آمریکا در اوایل ماه مه حاضر نشد معافیت‌هایی که نوامبر گذشته به هشت خریدار بزرگ نفت ایران صادر کرده بود تمدید کند و دولت دونالد ترامپ به طور روشن اعلام کرد قصد دارد همه صادرات ایران را متوقف کند.

به نظر می‌رسد این نظریه اجرا شده است اما مسلماً ایران استراتژی‌های متعددی را به کار بسته تا با دور زدن آمریکا و سرویس‌های متعددی که به رشد کشتی‌ها می‌پردازند، نفت خود را صادر کند.

طبق آمار رفینیتیو آیکان، هفت کشتی ایرانی تا ۳۰ ماه مه محموله‌های خود را در بنادر آسیایی تخلیه کردند و یک کشتی دیگر قرار بود تا روز جمعه برسد.

از این محموله‌ها، شش محموله به چین رفت که بزرگترین مشتری نفتی ایران است و دو محموله هم به هند رفت که دومین مشتری بزرگ نفت ایران به شمار می‌رود. سایر خریداران نفت ایران از جمله ژاپن و کره جنوبی در ماه مه از ایران خرید نداشتند.

پالایشگاه‌ها در منگنه قرار گرفتند

نگاهی به تأثیر از دست دادن نفت ایران نشان می‌دهد مشتریان آسیایی سعی کرده‌اند از سایر منابع نفت کافی تأمین کنند با این حال مجبور شدند برای تأمین نفت مورد نیازشان قیمت بالاتری پرداخت کنند.

طبق آمار رفینیتیو، مجموع واردات نفت آسیا در ماه مه به حدود ۲۴.۸۱ میلیون بشکه در روز رسیده که اندکی کمتر از ۲۶.۷۳ میلیون بشکه در روز در آوریل بوده است.

البته آمار آوریل به این دلیل بالا بود که پالایشگاه‌های چینی پیش از پایان مهلت معافیت‌های آمریکا، نفت بیشتری از ایران خریداری کرده بودند.

آمار واردات مه احتمالاً بالاتر از مارس و فوریه است و نشان می‌دهد پالایشگاه‌های آسیای موفق شدند به نفت دسترسی پیدا کنند با این حال قیمت‌های بالاتر باعث شد سود کمتری داشته باشند و حاشیه سود پالایش در ماه مه به پایین‌ترین حد برای این وقت از سال در ۱۶ سال اخیر سقوط کرد.

سود پالایش هر بشکه نفت دوبی در پالایشگاه سنگاپور روز جمعه ۲.۸۷ دلار بود در حالی که تا یک ماه پیش ۴.۲۱ دلار بود و میانگین ۳۶۵ روزه آن در ۴.۴۲ دلار قرار دارد.

بعید است این انتظار که عربستان سعودی قادر خواهد بود جای نفت ایران را بگیرد، به سودآوری ضعیف پالایشگاه‌های آسیایی کمک کند.

انتظار می‌رود عربستان سعودی قیمت تمامی گریدهای نفتی که به پالایشگاه‌های آسیایی می‌فروشد را برای سومین ماه متوالی افزایش دهد که منعکس کننده تقاضای بالا برای نفت سنگین با توجه به محرومیت از نفت ایران و محدودیت‌های عرضه از سوی اوپک و متحدانش شامل روسیه است.

اتفاق منفی دیگر برای پالایشگاه‌های آسیایی، رشد صادرات محصولات نفتی از سوی چین است که ظرفیت پالایش آن سریع‌تر از تقاضای داخلی رشد می‌کند.

طبق آمار گمرکی، صادرات دیزل چین در آوریل نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۳ درصد رشد کرد و صادرات سوخت جت این کشور نیز ۳۱ درصد افزایش داشت.

بر اساس گزارش رویترز، در مجموع پالایشگاه‌های آسیایی در دو جبهه تحت فشار قرار دارند که شامل هزینه‌های بالاتر نفت به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران و دیگری صادرات بالاتر فرآورده‌های نفتی از سوی چین است.