حقوق نفت و گاز، قراردادهایEPC و turn key
شاید امروزه بسیاری بر این عقیده باشند که قراردادهای موسوم به (EPC) با قراردادهای کلید در دست به یک معنا بوده و تفاوتی بین این قراردادها قائل نباشند. حتی در قراردادهای تیپ FIDIC ،این دو نوع قرارداد معادل یکدیگر به کار برده شده اند و تیپ قراردادی هر دو آنها به یک صورت می باشد. اما با کمی تدقیق و تیز بینی می توان به تفاوت های این دو از پی برد.
?روش استفاده از قراردادهای مهندسی، تامین کالا و ساخت واجرا (EPC)، صورت مدرن قراردادهای کلید در دست پروژه های نفتی به شمار می آید. ریشه این قراردادها را می توان در قراردادهای سنتی کلید در دست (TURNKEY) جستجو کرد. این دو نوع روش با وجود شباهت زیادی که به یکدیگر دارند، در مجموع تفاوت‌هایی نیز دارند.
?یکی از ویژگی های قراردادهای کلید در دست در این بود که سعی می شد در این قراردادها تمام مسئولیت به عهده پیمانکار گذارده شود و کارفرما غیر از کنترل و نظارت کلی برکار پیمانکار دخالت دیگری نداشته باشد. حتی در بخش‌های طراحی و مهندسی، برخلاف قراردادهای EPC که کارفرما (کارشناسان متقاضی و مجری)، کنترل هایی در ارتباط با جزئیات فعالیت‌ها و پیشرفت کار اعمال می کنند در پروژه های کلید در دست پس از شرح کلی کار اولیه پروژه، با انجام مراحل قانونی تشریفات مناقصه، پروژه به صورت یکجا به پیمانکار واگذار می‌شد. این امر یکی از برتری های قراردادهای EPC، نسبت به قراردادهای کلید در دست به شمار می رود.
?برای نمونه میتوان به پروژه احداث پالایشگاه (LPG مارون) اشاره کرد که در سال 1364 در قالب یک پروژه بزرگ، پس از برگزاری مناقصه بین المللی به طور یکجا (TURNKEY) به یک شرکت ژاپنی واگذار شد. آن شرکت نیزکارمهندسی و طراحی، تامین کالا و تجهیزات، نصب و راه‌اندازی پالایشگاه را در قالب دو فقره قرارداد (داخل و خارج از ایران) به عهده گرفت و پس از تکمیل و راه اندازی پروژه آن را تحویل کارفرما داد.
?تفاوت اساسی دیگر میان روش EPC و روش TURNKEY، این است که در روش EPC ارایه مجموعه مطالعات مهندسی پایه به مناقصه گران، برای انجام پروژه الزامی است در حالیکه در روش TURNKEY چنین الزامی وجود ندارد.
?علاوه بر آن، از آن جایی که در روش EPC، برای بالابردن ضریب اطمینان و جلوگیری از مسائل بعدی از پیمانکار برنده خواسته می شود تا مطالعات مهندسی پایه را بررسی و آن را تایید کند، (ENDORSEMENT) بنابراین پیمانکار می تواند طراحی تفصیلی، تامین کالا و تجهیزات واجرا را براساس مبانی دقیق‌تر انجام می‌دهد.
?یکی دیگر از برتری های قراردادهای EPC نسبت به قراردادهای کلید در دست در این است که کارفرما از ابتدا به واسطه نظارتی که بر روند کار پیمانکار اعمال می دارد از جزییات و پیشرفت کار وی اطلاع دارد و تاحدود زیادی از کمیت و کیفیت و حتی هزینه‌ها و مخارج انجام کار و راه اندازی پروژه در مقاطع زمانی مختلف آگاهی خواهد داشت.
?هرچند که جایگزینی این روش به عنوان خط مشی کلی و جدید از سوی وزارت نفت ابلاغ شد اما دلیل جایگزینی روش EPC با TURNKEY بیشتر به شرایط زمانی و ضوابط حاکم مربوط است.
?قراردادهای TURNKEY عموماً به شرکتهای خارجی واگذار می شد، در چنین شرایطی با اعمال محدودیت های به وجود آمده طی چند سال اخیر در مورد تامین تجهیزات و خدمات از خارج و تغییر شرایط کاری از یک سو واز سوی دیگر محدودیت هایی که ضوابط و قوانین جاری برای واگذاری کار بطور مستقیم و یا مستقل به شرکت های خارجی در پی داشت، باعث تغییر رویکرد مجموعه نفت از انتقال قراردادهای کلید در دست به EPC شد.
?برتری دیگر روش EPC این است که تکیه بر امکانات داخلی برای اجرای پروژه های مطابق این روش موجب خواهد شد میدان فعالیت شرکت های داخلی در خارج از کشور بازشود و زمینه حضور مجموعه نفت درسطح بین المللی فراهم شود.
در هر حال این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که حتی قراردادهای EPC، نتوانسته آنطور که باید و شاید خواسته‌ها و انتظاراتی که از آنها وجود داشت را به طور کامل محقق کند و همچنان در پروژه‌ها و طرح های اجرا شده شاهد نقایص و نارسایی هایی هست./حقوق نفت و گاز
